Makkelijker gezegd dan gedaan
Mooie knuppel in het hoenderhok van Lilian Linders en Marcel Ham in de Volkskrant woensdag: ‘Ouderen voor Ouderen’ als antwoord op vergrijzing. Beheersbaar en gezellig. Simpele stappen: 1 miljard naar welzijn om ouderen daarbij te helpen, niet te veel aandacht voor veiligheid, vooroordelen wegruimen. En om vaart te maken: maatschappelijke dienstplicht voor ouderen invoeren. Maar misschien zijn ze toch een kleinigheidje vergeten. Het gaat vooral om de jonge ouderen die aan de slag moeten en die zijn niet zo makkelijke te porren.
Opiniestuk
In het opinie stuk Met ‘ouderen voor ouderen’ houden we de vergrijzing beheersbaar en gezellig van Lilian Linders en Marcel Ham wordt een mooi beeld geschetst van de oplossing voor de vergrijzing: ‘ouderen voor ouderen’. Het lijkt een overdrachtelijke vergelijking met het vroegere ‘moeders voor moeders’- idee van Organon.
Stappen
Gewoon enkele simpele stappen en het is gefikst. 1 miljard verschuiven van zorg naar welzijn en daarmee de ouderen helpen om dit te realiseren. Niet te nauw zien met veiligheid, gewoon een borrel pakken op zijn tijd. Over de vooroordelen heen stappen en ageisme uit de weg ruimen. Misschien helpt een maatschappelijke dienstplicht wel om het te versnellen. Dat is de korte samenvatting.
Gezellig
Het ‘gezellige’ uit de titel is overigens wel de vraag. Het stuk eindigt namelijk met een pleidooi voor een maatschappelijke dienstplicht voor ouderen en het valt te betwijfelen of die ouderen dát als gezellig gaan ervaren. Maar gezelligheid is niet per se een voorwaarde om hier en daar wat los te maken.
Jammer
Het is jammer dat Ham en Linders, zoals velen anderen dat ook doen, direct van het vergrijzing in de groef van ‘de zorg’ schieten en het thema niet breder benaderen. Vergrijzing gaat namelijk over een grote verschuiving in de maatschappelijke verhoudingen: we gaan geleidelijk naar 1 gepensioneerde op 2 werkenden en dat gaat waarschijnlijk tot ver in 2100 zo blijven. Dat heeft meer impact dan alleen in de zorg. Denk bijvoorbeeld aan het verlies aan vakmanschap, spanning op de arbeidsmarkt, druk op de sociale cohesie en een groeiend ageisme. Ook in die andere aspecten kunnen ouderen een cruciale rol spelen.
Onderscheid
Het is ook jammer dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen de mensen in de derde levensfase, de actieve en vitale ouderen en de vierde levensfase, de kwetsbare en afhankelijke ouderen. Misschien is dat bewust, omdat daarmee om de hete brij heen wordt gedraaid. Die brij is namelijk de vraag: hoe kunnen we de mensen in die derde levensfase zover krijgen dat zij deze gewenste rol meer gaan oppakken dan nu het geval is?
Geen sinecure
Dat is geen sinecure. Zij genieten juist van het ‘niets meer moeten’ en hebben hele andere plannen. Het vraagt in ieder geval veel onderzoek en een hele programmatische en schaalbare aanpak om dat voor elkaar te krijgen. Het is niet voor niets dat al 10 jaar of langer altijd dezelfde voorbeelden van Austerlitz, Elsendorp en Laarbeek worden genoemd, omdat daar enkele uitzonderlijke gedreven mensen de kar trekken.
Hoe dan?
We kunnen wel eenvoudig 1 miljard overhevelen naar van zorg naar welzijn, maar als we niet weten wat we daarmee vervolgens moeten doen om de eerst genoemde ‘ouderen’ te inspireren om meer om te zien naar de als tweede genoemde ‘ouderen’, dan ligt het daar weer op de plank. Een ding is zeker: verplichten zal echt niet helpen. In die zin gaat de vergelijking die wordt gemaakt met het verplichte langer doorwerken wel heel erg mank; dat is appels met kastanjebomen vergelijken.
Knuppel
Dat neemt niet weg dat het een goed idee is om dat geld op de plank te hebben liggen voor een serieuze en programmatische aanpak in wijken en buurten. Het zou de burger weer moed kunnen geven dat er toch iets van preventie kan worden gerealiseerd rondom de problematiek van vergrijzing. Het idee kan bovendien, als knuppel in het hoederhok, hopelijk weer wat beweging en stof teweeg brengen. Benieuwd waar het toe gaat leiden.
Prettig Blijven Leven
December 2023
